Formy zabezpieczenia wierzytelności (pożyczki)
Chcesz mieć pewność, że uzyskasz spłatę długu? Jeśli tak, to musisz zadbać o odpowiednie zabezpieczenie. Wierzytelności (czyli należności ze strony osoby pożyczającej, a konkretniej prawo do ich odzyskania) można zabezpieczać na różne sposoby. Oczywiście to, który z nich jest najlepszy, zależy od indywidualnych preferencji i sytuacji zarówno Twojej, jak i Twojego dłużnika. W tym wpisie postaram się wytłumaczyć Ci, na czym polegają poszczególne formy zabezpieczeń oraz jakie są ich zalety.
Hipoteka
Hipoteka to rodzaj zabezpieczenia, który pozwala osobie pożyczającej (wierzycielowi) odzyskać wierzytelności z rzeczy, na której została ona ustanowiona. Oznacza to, że wierzyciel może odzyskać swoją należność z nieruchomości pożyczkobiorcy, nawet jeśli ta zostanie sprzedana lub zlicytowana.
Zazwyczaj hipoteka odnosi się do konkretnego stosunku prawnego, czyli mówiąc prościej, do konkretnej umowy. W pewnych sytuacjach można natomiast dzięki niej zabezpieczyć wierzytelności wynikające z co najmniej dwóch umów. Takie sytuacje zdarzają się m.in. kiedy kwoty pożyczek są stosunkowo niewielkie, w porównaniu do wartości nieruchomości, na której ustanawiana jest hipoteka. Wówczas warto sprawdzić wysokość pełnego zadłużenia u wierzycieli wpisanych powyżej nas, wraz z odsetkami. Aby to zrobić należy zwrócić się do tych wierzycieli z prośbą o promesę, na której będzie umieszczony aktualny bilans zadłużenia.
Zdarza się również, że wierzyciel będący na pierwszym miejscu jest już w dużej mierze spłacony. W takich sytuacjach kolejny wierzyciel może – po sprawdzeniu aktualnej zaległości u pierwszego – zostać wpisany na drugim miejscu.
Z hipoteki często korzystają na przykład banki. W przypadku zaprzestania spłaty kredytu hipotecznego mogą one ściągnąć dług, korzystając z usług komornika (należy jednak pamiętać, że hipoteka często nie wiąże się z braniem kredytu, a jedynie stanowi sposób na zagwarantowanie zwrotu pożyczki!).
Ważnym elementem procesu zakładania hipoteki jest dokonanie stosownego wpisu do księgi wieczystej nieruchomości. Zwykle robi to notariusz, co wymaga poniesienia kosztów.
Zalety Hipoteki
Niewątpliwą zaletą hipoteki jest to, że w przypadku niewykonania zobowiązania przez dłużnika (a więc niespłacania lub zaprzestania spłacania należności) wierzyciel może mieć pewność, że odzyska swój dług. Ważne jest też to, że ta forma zabezpieczenia nie wpływa na użytkowanie nieruchomości, pod warunkiem że dłużnik dokonuje spłat.
Warto również wiedzieć, że:
Zbycie nieruchomości nie narusza prawa wierzyciela hipotecznego
Oznacza to, że wierzyciel może dochodzić zaspokojenia (a więc spłaty długu) od kogokolwiek, kto stanie się właścicielem nieruchomości na drodze sprzedaży.
Skuteczność hipoteki wynika z kilku podstawowych cech, które przedstawiam Ci poniżej.
Pierwszeństwo
Hipoteka w pewnych aspektach zapewnia korzyści podobne do zastawu na rzeczy ruchome. W przypadku tego drugiego zastawnik (czyli osoba pożyczająca) może odzyskać swoją należność poprzez przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego lub zastawu innego rodzaju. Ma pod tym względem pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy (czyli dłużnika). W przypadku hipoteki natomiast wierzyciel otrzymuje środki z ewentualnej sprzedaży nieruchomości przed innymi osobami.
Warto jednak zaznaczyć wyraźnie, że pierwszeństwo w przypadku hipoteki nie odnosi się do wszystkich. Jeśli dług jest ściągany za pośrednictwem komornika, to wówczas on pierwszy otrzymuje należność za swoją pracę. Zgodnie z Art 1025 § 1 w następnej kolejności zaspokajane są takie należności jak alimenty wobec rodziny dłużnika oraz wynagrodzenie za pracę w wysokości zależnej od kwoty wolnej od egzekucji w danym roku. Pierwszeństwo przed wierzycielem ma również hipoteka morska oraz różnego rodzaju instytucje.
Ważną kwestią jest również kolejność wpisów do hipoteki. Jeśli bowiem wierzycieli jest kilku, są oni wpisywani jeden po drugim, i osoba wpisana jako pierwsza ma prawo do zaspokojenia wierzytelności przed pozostałymi. Tak więc kolejność wypłacania należności jest uzależniona od kolejności wpisu.
Stabilność
Nieruchomości od dawna traktowane są jako aktywa charakteryzujące się szczególną stabilnością wartości. Dzięki temu są niezwykle bezpiecznym sposobem zabezpieczania kapitału. Ich wartość w dłuższym okresie jest łatwa do przewidzenia i nie trzeba martwić się, że ulegnie spadkowi.
Skuteczność i możliwość ustanawiania na różnych typach nieruchomości
Hipoteka może przyjmować różne formy (np. hipoteka łączna) oraz być ustanawiana na różnych typach nieruchomości. Dodatkowo pozwala na odzyskanie długu niezależnie od sytuacji materialnej pożyczkobiorcy.
Wady hipoteki
Oprócz licznych zalet hipoteka ma również oczywiście swoje wady. Jedną z nich jest to, że kwota pożyczki musi być większa niż 5% wartości nieruchomości. W przeciwnym razie zlicytowanie tej ostatniej może być problematyczne. W związku z tym hipoteka nie pozwala na egzekwowanie małych kwot, np. rzędu kilku tysięcy.
Dobrowolne poddanie się egzekucji
Dobrowolnego poddania się egzekucji, określanego również jako rygor egzekucji, dokonuje się w formie aktu notarialnego. Polega ono na nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności. Pozwala ona na przymusowe wyegzekwowanie zobowiązań dłużnika, między innymi poprzez skorzystanie z usług komornika.
Jak działa dobrowolne poddanie się egzekucji?
Cała procedura przebiega w trzech krokach.
Krok 1 – wezwanie do zapłaty
Egzekucja rozpoczyna się od próby polubownego rozwiązania sprawy. Osoba windykująca wysyła dłużnikowi specjalny dokument, wzywający go do uregulowania należności. Może to być monit, wezwanie do zapłaty lub też ostateczne wezwanie do zapłaty. W przypadku dalszego braku spłaty podejmuje się kolejne kroki.
Krok 2 – nadanie klauzuli wykonalności
Następnym etapem procedury jest nadanie klauzuli wykonalności, która daje nam prawo do egzekwowania długu zgodnie z literą prawa. Uzyskuje się ją poprzez wysłanie odpowiedniego wniosku do sądu.
Krok 3 – egzekucja komornicza
Na ostatnim etapie sprawa zostaje skierowana do komornika. Pobiera on od dłużnika wynagrodzenie w wysokości 10% zadłużenia. Często jest to więc dosyć wysoka kwota. Dlatego też – w celu zwiększenia skuteczności uzyskiwania zwrotu pożyczki – warto poinformować dłużnika o tego rodzaju konsekwencjach.
Oświadczenie dłużnika
Należy pamiętać, że dobrowolne poddanie się egzekucji wymaga podpisania przez dłużnika specjalnego oświadczenia. Zgodnie z art. 777 § 1 pkt 5 powinno się ono znaleźć w akcie notarialnym, i musi zawierać wskazanie świadczenia, a także dane wierzyciela i osoby zaciągającej dług. Ważne, by znajdowały się w nim też informacje dotyczące źródła zobowiązania oraz terminu jego spłaty. Warto zadbać o to, by znajdowała się w nim informacja o terminie, w jakim wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności. Ze względów praktycznych powinien on wynosić przynajmniej 2 lata, ponieważ krótszy termin łatwo przegapić w trakcie prób polubownego rozstrzygnięcia problemu.
Zalety dobrowolnego poddania się egzekucji
Rygor egzekucji pozwala przede wszystkim uniknąć długich procesów sądowych. Dzięki temu wierzyciel zwykle odzyskuje dług w stosunkowo krótkim czasie. Ponadto taka forma zabezpieczenia daje możliwość wykonania przymusowej egzekucji. Ma też charakter formalny, dzięki czemu nadaje zobowiązaniom większą wagę i wywołuje u dłużnika silniejsze poczucie konieczności spłacenia długu zgodnie z ustalonymi warunkami.
Weksle
Jeszcze inną formą zabezpieczenia należności są weksle. Są to dokumenty finansowe, zawierające zobowiązanie do spłaty określonej kwoty w konkretnym terminie. Pożyczkobiorca podpisuje więc druk, w którym zobowiązuje się do zwrotu pożyczonych pieniędzy.
Jak działają weksle?
W pierwszym etapie pożyczkobiorca wystawia weksel, a następnie zwraca zapisaną w nim kwotę. Jeśli jednak nie dokona zwrotu, to wówczas wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń właśnie na podstawie tego dokumentu.
Zalety weksli
Weksle, w porównaniu z pozostałymi formami zabezpieczenia wierzytelności, mają kilka następujących zalet:
- są szybsze i prostsze, m.in. dlatego, że nie wymagają wizyty u notariusza,
- nie wymagają od pożyczkobiorcy obciążenia nieruchomości – dzięki temu nie ryzykuje on jej utraty, a wierzyciel nadal ma podstawę do odzyskania swojej należności,
- pozwalają dostosować kwotę i termin spłaty długu (w przypadku hipoteki kwota jest często większa, niż w przypadku weksla),
- są darmowe,
- umożliwiają stosunkowo szybkie wyegzekwowanie spłaty.
Weksle pozwalają więc zaoszczędzić zarówno czas, jak i pieniądze. Trzeba jednak pamiętać, że wymagają one podpisania deklaracji wekslowej, którą umieszcza się w umowie pożyczki. Umowa taka zawiera datę podpisania, imiona, nazwiska i adresy stron, oświadczenie dłużnika dotyczące zwrotu pożyczki, i podpisy. Oprócz tego wierzyciel musi zobowiązać się w niej do oddania weksla dłużnikowi od razu po spłaceniu przez niego należności. Deklaracja natomiast obejmuje warunki uruchomienia weksla.
Sam weksel wystawiany jest jako dokument dodatkowy do deklaracji. Powinny w nim być zawarte dane dotyczące kwoty i terminu spłaty, a także dane osoby, na rzecz której spłata ma zostać dokonana. Istnieją również weksle in blanco, w których nie wpisuje się tego rodzaju informacji, a jedynie pozostawia puste pola do wypełnienia przez pożyczkobiorcę. Niezależnie od formy, weksel musi być podpisany ręcznie, a następnie pożyczkobiorca musi przekazać wierzycielowi jego oryginał.
Jeżeli chcesz zapewnić sobie możliwość odzyskania pożyczonej kwoty, możesz skorzystać z naszej pomocy!
Zajmujemy się wszystkimi omówionymi wyżej rodzajami zabezpieczeń. Chętnie doradzimy Ci w wyborze najlepszej opcji!
